Büyük Erzincan Depremi ve Mahkumlar

Cummhuriyet tarihinin ölçülen en büyük depremi Büyük Erzincan Depremidir. Kuzey Anadolu Fay Hattı üzerinden bulunan Erzincan daha sonraki yıllarda da şiddetli depremleri hissetmeye devam etti. 1939 yılında 26 Aralık'ı 27 Aralık'a bağlayan gece meydana gelen depremin yüzey dalgasının büyüklüğü 7.9 olarak kayıtlara geçti. Resmi kayıtlara göre, yaşanan bu şiddetli deprem sonrasında 32.962 kişinin hayatını kaybetmiş, 100.000'e yakın vatandaşımızın yaralanmıştır. 116.000'den fazla binanın yıkıldığı bu depremde can kayıplarının yüksek olmasının sebebi ağır kış şartlarıdır. Kışın sert geçmesi sebebiyle yardımlar geciktiği için kayıplarımız artmıştır.


Büyük Erzincan Depremi'nde gelecek nesillere ibret olarak anlatılacak bir çok olay yaşanmıştır. Bunlardan birinin kahramanı Erzincan'da cezaevindeki mahkumlardır. Büyük deprem sonrasında Cezaevinin duvarları da yıkılmıştı. Bu esnada hayatını kaybeden mahkumlar da olmasına rağmen mahkumlar firar etmemişti. Bölgede görev yapan savcı İzzet Akçal depremzedelere yardımın ulaşması konusunda yaşanan sorunların hafifletilmesi amacıyla mahkumlarla bir araya gelir ve şu konuşmayı yapar.

" Yaşanan deprem sebebiyle kurtarma çalışmalarına katılmanız için sizleri serbest bırakacağım. Bu göreviniz tamamlandıktan sonra yakın köylerde oturanlar varsa iki günlüğüne evlerine gidip ailelerini görebilirler. Tek şartım var; Hiç biriniz firar etmeyeceksiniz. Canınızı dişinize takıp çalışacaksınız ve işiniz bitince ceza evine geri döneceksiniz."

Serbest bırakılan mahkumlar büyük bir fedakarlık örneği göstererek günlerce depremden etkilenen insanlara yardım için çalışır ve yaklaşık bin kişiyi kurtarırlar.

Dönemin Cumhurbaşkanı İsmet İnönü depremin etkilerini görmek için Erzincan'a trenle giderken, Erzincan yakınlarında bir istasyonda dururlar. İstasyonda meydana gelen gürültüler akabinde yaverine durumu sorar. Yaveri cevaben: "Kurtarma çalışmalarına katılan bir mahkum Erzincan'a dönmek istiyor fakat arkadaşlar kabul etmiyor." der. Yaşanan bu hadise üzerine bu olay açığa çıkar ve mahkum, İsmet İnönü ile Erzincan'a giderek cezaevine geri döner.

Tüm bu sürecin sonunda tek bir mahkumun bile firar etmemiş olduğu görülmüştür. Takip eden yılda yani 1940'da çıkarılan özel bir kanun neticesinde hepsi affedilir.

İzzet Akçal Kimdir?

1906 yılında Çayeli / Rize doğmuştur. Lise tahsili sırasında vuku bulan Kurtuluş savaşı sebebiyle eğitimine ara vermiş, İstanbuldan Anadoluya yapılan silah sevkinde rol almıştır. Devam eden yıllarda Hukuk Fakültesini bitiren Akçal, Cumhuriyet Savcılığı ve Hakimlik görevlerinde bulunmuştur.

1950 yılında Bursa Cumhuriyet Savcılığı görevini ifa ederken memleketi Rize'den Demokrat Parti Millletvekili olarak meclise girmiştir. 27 Mayıs Darbesi sonrasında kurulan mahkemelerde müebbet cezası alarak Kayseri Cezaevine gitti. 4.5 yıl hapis yattıktan sonra af neticesinde ceza evinden çıkmıştır.

1977 seçimlerinde Adalet Partisi'nden Rize milletvekili olarak tekrar meclise girmiştir. 1987 yılında vefat etmiştir.